مبانی نظری و ادبیات تحقیق باورهای معرفت شناختی

قسمتی از متن:

انگیزه معرفت شناسی

این که معرفت به راستی مسئله است، نکته ای نیست که بداهتش فوراً آشکار شود. به نظر آدمی عادی، ما یا چیزی را می دانیم یا نمی دانیم.

به سادگی ممکن است عقیده ای اختیار کنیم که دانسته های بعدی ما نادرستی آن را نمایان کند. در اینجا می توان گفت در اشتباه بوده ایم، اما پیش از آنکه دانسته باشیم عقیده ما اشتباه بوده است، می پنداشتیم که به آن واقعیت معرفت داشته ایم. روشن است که اگر بخواهیم واژه معرفت را درست بکار ببریم، زمانی از آن استفاده می کنیم که امکان خطا نباشد، اما از کجا بدانیم در خطا نیستیم؟

- شاید بپنداریم که سرچشمه معرفت شناسی، مشاهده جهان پیرامون است، یعنی تاثرات حسی منبع موثق اطلاعاتند.

- شاید بپنداریم که تنها شناخت ناشی از داده های حسی گرفتار محدودیت است و با منطق قیاسی و دانش ریاضی می توان به یقین رسید.



تاریخچه معرفت شناسی

در دوره یونان باستان

در این دوره هر چند که معرفت شناسی به صورت علم مستقل مطرح نبود ولی مسئله«ارزش شناخت»که یکی از محوری ترین مباحث معرفت شناسی می باشد مورد توجه بوده است.

برخی مانند پارمنیدس الئایی[1] به خاطر کشف خطای حواس، منکر نقش حواس در ادراکات شده و نقش عقل را برجسته کردند، در مقابل بعضی مثل هراکلیتوس[2] بر فایده حواس تاکید داشت و نقش عقل را نادیده گرفت.

در قرن پنجم قبل از میلاد سوفسطائیان[3] ظهور کردند که اساساً منکر واقعیت خارجی شدند.

بعد از آن «مسئله شناخت» بصورت جدی تر مطرح شد، و سقراط[4] و افلاطون به مخالفت با سوفسطائیان پرداختند. بعد از این برهه سه مشرب فکری اصلی به توضیح آرا سقراط و افلاطون پرداختند:

-تجربه گرایان[5]: معتقد بود ند«معرفت حسی» اساس معرفت بشری است و به همین خاطر اعتبار ریاضیات را انکار می کردند، زیرا مسائل آن با معرفت حسی قابل اثبات نبود.

- شک گرایان:[6]موضوع معرفت شناختی دیوید هیوم راجع به جایگاه و شان عقل و خرد آدمی است که نگاه کاملاً تجربه­گرایانه و ضد سنت عقل­گرایی ارسطویی دارد.

- نو افلاطونیان[7]: جنبه عرفانی داشت در حقیقت التقاطی بود از نظریات افلاطون و ارسطو و برای ادراک، سه مرحله قائل بودند که پس از این سه مرحله، نوبت به مرحله عالی یعنی شهود و متحد شدن با «احد» می رسید، آن مراحل عبارتند از: ادراک حسی، فهم، عقل.