مبانی نظری و ادبیات تحقیق استرس و اضطراب

قسمتی از متن:

تعاریف استرس

بر اساس تعریف جاسمین[1] و کلانتین[2] (1991)، به هم خوردن تعادل درونی به صورت تغییرات هیجانی، شناختی، فیزیولوژیکی که در اثر عوامل بیرونی و یا تحریکات درونی به وجود می آید و درجه تهدیدآمیز بودن آن در یک ارزیابی شناختی تعیین می گردد، استرس نامیده می شود. (ملکوتی و همکاران، 1376).

تعریف بروس مک ایران [3] (2000) از استرس عبارتست از: رویدادهایی که به صورت تهدید کننده برای فرد تعبیه شده اند و پاسخ های فیزیولوژیکی و رفتاری را فراخوانی می کنند. (کالات[4]، 2007).

لازاروس استرس را این گونه تعریف می کند: استرس به طبقه وسیعی از مشکلات اشاره می کند که به این دلیل از مشکلات دیگر متمایز شده است که با هر نوع تقاضایی که نظام را تحت فشار قرار می دهد، از نظام فیزیولوژیکی تا نظام اجتماعی یا نظام روانشناختی و پاسخ آن نظام، سر و کار دارد. (پاول والزیت،1986).

همچنین استرس را واکنش بدنی، ذهنی، شیمیایی دو برابر رویدادهایی می داند که موجب ترس، دستپاچگی و احساس خطر می شوند. (اینلندر و همکاران،1999)

مفهوم استرس

اصطلاح فشار روانی که برای استرس پیشنهاد شده است و متداول گشته، در برگیرنده تعریف عملی و دقیق استرس نیست. تعریف استرس دشوار است و نظریه پردازان مختلف آن را به شیوه های متعددی به کار برده اند. هدف اصلی تحقیقاتی که در زمینه استرس انجام گرفته است روشن کردن و فهمیدن پدیده های مربوط به استرس است، نه تعریف لغوی آن. به هر حال، تعریف ارائه شده از استرس باید دارای دو ویژگی باشد: الف) تعریف به گونه ای باشد که بتوان توسط تحقیقات علمی آن را توصیف کرد ب) عواملی که بر روی آنها تاثیر دارند به طور مجزا بررسی نمود «توماس هولمز[5]» (1979). استرس را واقعه محرکی تعریف می کند که لازم است شخص با آن سازگار شود. بنابراین استرس به عنوان یک محرک موقعیتی است که درخواست های غیرمعمول داشته و نیازمند تغییر الگوی فعلی فرد می باشد (هولمز و راهه،2001).

امتحان، بلایای طبیعی، طلاق و شغل های مخاطره آمیز مواردی از استرس به عنوان یک محرک هستند، زیرا فرد را مجبور می کنند رفتارهای سازگارانه ای برای کنار آمدن با درخواست های تحمیلی محیط انجام دهد و نیز سلامتی فرد توسط پیشامدهای محیطی تهدید شده و سازگاری با چنین وقایعی دشوار و خطرناک است. از لحاظ زیستی موقعیت فشارزا، یعنی موقعیتی که از نظر شخص همراه با خطر است و مجموعه ای از فعل و انفعالات در بدن به وجود می آورد که باعث سازگاری و مقاومت و یا فرار فرد می گردد. طبق نظریه «هانس سلیه» الگوی نامتمایز فعالیت زیستی ما ذاتا ناگوار است، زیرا موجب تغییرات خودکار بدن می شود. «لازاروس و همکاران» بر فرایندهای شناختی که بین شرایط محیطی و واکنش های فیزیولوژیکی میانجی هستند تاکید می کنند (ریو، 2001).

جین کران ول معتقد است هنگامی که ظرفیت یک فرد برای تامین نیازها و مقتضیات یک موقعیت ناکامی باشد، استرس به وجود می آید، به عبارت دیگر ما استرس نتیجه ای از عدم توازن است (کران ول، 1986).