مبانی نظری و پیشینه جایگاه بخش انرژی در اقتصاد

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : وورد
نوع فایل :  word (..docx) ( قابل ويرايش و آماده پرينت )
تعداد صفحه : 14 صفحه

 قسمتی از متن word (..docx) : 
 

‏ انرژی و اهمیت آن‏ ‏9
‏2-1 انواع منابع انرژي‏ ‏10
‏2-2 منابع اوليه انرژي و حامل‌هاي انرژي‏ ‏11
‏2-3 انرژي در نظريات اقتصادي‏ ‏12
‏2-4 تقاضاي انرژي در بخش‌هاي مختلف اقتصادي‏ ‏13
‏2-5 انرژي و ساير شاخص‌هاي اقتصادي‏ ‏14
‏2-6 مصرف سرانه و شدت انرژي‏ ‏15
‏2-7 مصرف سرانه انرژي و رشد اقتصادي‏ ‏15
‏2-8 شاخص بهره‌وري انرژي‏ ‏16
‏2-9 اثرات تورمي افزايش قيمت انرژي‏ ‏17
‏2-10 پيشينه تحقيق‏ ‏18
‏2-10-1 تحقيقات داخلي‏ ‏18
‏2-10-2 تحقيقات خارجي‏ ‏19
‏انرژي و اهميت آن‏
‏انرژي يكي از اساسي‌ترين بخش‌هاي جهان ماست. ما از انرژي براي انجام كارها استفاده مي‌كنيم. انرژي به حركت درآورنده وسايل نقليه اعم از خودرو، قطار، هواپيما و همچنين موشك‌هاست. انرژي خانه‌هاي ما را گرم مي‌كند، غذاي ما را مي‌پزد، موزيك مي‌نوازد و تصاوير تلويزيون را به ما نشان مي‌دهد. زماني كه غذا مي‌خوريم، بدن ‏ما ‏غذا را به انرژي جهت انجام كار تبديل مي‌كند. هنگامي كه مي‌دوي‏م يا راه مي‌رويم‏، انرژي غذا را در بدن خود مي‌سوزانيم. همچنين هنگامي كه فكر مي‌كنيم يا چيزي مي‌خوانيم يا مي‌نويسيم، كاري انجام مي‌دهيم. خودروها، هواپيماها، قطارهاي برقي، كشتي‌ها و ماشين‌آلات نيز انرژي را به كار تبديل مي‌كنند. بنابراين انرژي را مي‌توان به « توانايي انجام كار » توصيف كرد. ( سازمان بهينه سازي مصرف سوخت 1382 )
‏با بررسي تاريخ تمدن و پيشرفت بشر ملاحظه مي‌گردد، تمدن بشر در پرتو توانايي انسان در به كار گرفتن انرژي بوده است، قبل از انقلاب صنعتي، انرژي محدود به قدرت بازوي انسان و حيوانات بوده و در نتيجه قدرت جوامع بشري به تعداد جمعيت و افراد هر كشور وابسته بوده است. بعد از انقلاب صنعتي، مصنوعات اختراع شده، سطح استفاده از انرژي را بسيار گسترده نموده بطوريكه انقلاب صنعتي را دروازه ورود تمدن بشري به عصر تازه‌اي مي‌دانند‏.‏ ( كريمي 1378 )
‏بعد از انقلاب صنعتي، مصنوعات اختراع شده نظير اختراع ماشين بخار و استفاده از‏ ‏آن در به حركت درآوردن قطارها و چرخ كارخانجات تاثير بسزايي در رشد و توسعه اقتصادي كشورهاي توسعه‏‌‏يافته كنوني داشته است. در ابتدا استفاده از ذغال‏‌‏سنگ و انرژي موجود در آن موجب به حركت در آمدن توربين‌ها و موتورهاي بخار گرديد اما اندك اندك جايگزين‏‌‏شدن ساير سوخت‌هاي فسيلي مثل نفت و گاز به عنوان انرژي برتر جاي خود را در اقتصاد و صنعت پيدا نمود و هنوز هم به عنوان مهمترين و استراتژي‌ترين منابع انرژي مورد توجه قرار دارند‏.‏ ( نوشين 1371‏ ‏)
‏ارزان بودن و قابليت استفاده آسان و وسيع سوخت‌هاي فسيلي به شكل عمده نفت و گاز، هنوز جايگاه ويژه‌اي به اين منبع در دنياي كنوني داده است. و‏ر‏ود انرژي در مباحث اقتصادي تا قبل از دهه 1970
‏1
‏2
‏ميلادي به شكل جدي مطرح نشده بود اما بعد از افزايش قيمت نفت خام و ظهور بحران در اقتصاد جهاني مسئله انرژي و كميابي آن مطرح و به شدت مورد توجه اقتصاددانان خصوصاً كشورهاي صنعتي واقع شد و انرژي نيز بويژه در مطالعات اقتصادي به عنوان يك منبع كمياب مورد مطالعه علم اقتصاد قرار گرفت‏.‏ ( احمديان 1373 )
‏قبل از انقلاب صنعتي، كشاورزي بخش مسلط در اقتصاد بوده و حدود هشتاد درصد توليدات به اين بخش اختصاص يافته بود و در حقيقت زمين به عنوان عامل سرمايه و نيروي كار نقش اساسي را در تابع توليد ايفا مي‌كردند اما بعد از انقلاب صنعتي و ورود مواد اوليه در فرايند توليد، اين مواد نيز در توابع توليد جايگاه خويش را در منابع مختلف نظير فولاد و نساجي پيدا نمود. ارزان بودن انرژي منجر به عدم توجه به اين عامل مهم در تابع توليد گشته بود اما بعد از بحران سال 1970 و درك انرژي به عنوان منبع كمياب و تداوم مطالعات در اين زمينه، اقتصاد انرژي شكل گرفت‏. ‏( تيرل وال 1378 )
‏اقتصاد انرژي عمدتاً در منابع پايان ‌پذير مطرح بوده و مطالعات كنوني در زمينه استفاده بهينه انرژي، صرفه‌جويي انرژي، تقاضاي انرژي، توليد و نظاير آن شامل مي‌شود. اما انرژي از دو جن‏ب‏ه خاص اهميت دارد. اولاً تامين كننده انرژي مصرفي خانوارهاست در اين خصوص نيازمندي‌هاي انرژي مصرفي خانوارها و چگونگي تنظيم مصارف انرژي خانوارها در تامين نيازهايشان مطرح است. ثانياً در تحليل انرژي به بررسي و تعيين ميزان انرژي لازم براي توليد مواد اوليه، محصولات كارخانه و عرضه خدمات نيز مورد تحليل و بررسي قرار مي‌گيرد. ( شكيبايي‏، 1378‏ )
‏از طرفي در يك ساختار اقتصادي اساساً پيوندهاي اقتصادي در دو وجه تامين نهاده ‏ ‏( پيوندپسين Backward Linkage
‏ ) و توليد محصول ( پيوند پيشين Forward Linkage‏
‏ ) مشاهده مي‌شود‏.‏ بر اين اساس نقش انرژي در تعيين ‏س‏طح استفاده از انرژي در توليد كالاها‏،‏ وابستگي ميان بخش‌هاي اقتصادي و سهم آنها در انرژي تجسم يافته در كالاها و خدمات در قالب تجزيه وتحليل داده ـ ستانده (I-O)‏ نيز از جايگاه خاصي برخوردار است.
‏بنابراين در اين پايان نامه به بررسي جايگاه بخش انرژي در اقتصاد ايران با استفاده از تحليل‌هاي پيوندي پرداخته خواهد شد.
‏2-1 انواع منابع انرژي
‏منابع انرژي پايان‌پذير و پايان‌نا‌پذير
‏به منظور شناخت و درك اهميت بيشتر انرژي در اقتصاد مروري درباره شناخت منابع خواهيم داشت. به طور كلي منابع انرژي به دو صورت يافت مي‌شود. انرژي به دو دسته منابع پايان‌پذير مثل نفت و انرژي و منابع تجديدپذير مثل خورشيد و منابع طبيعي تقسيم مي‌شود:
‏منابع پايان‌پذير (تمام‌شدني)
‏منابع تجديدپذير
‏منابع پايان‌پذير طي زمان دوباره به وجود نمي‏آيند و استفاده كنوني از يك واحد چنين منبعي از كاربرد آن در آينده جلوگيري مي‌كند.
‏منابع تجديدپذير آن دسته از منابعي هستند كه ذخايرشان افزايش و كاهش دارد. لذا منبع از بين نمي‌رود و البته تجديد منابع نياز به زمان دارد و در اين خصوص مي‌توان از درخت، جنگل، پرندگان و ماهي‌ها نام برد.
‏1
‏3
‏در اين خصوص ارتباط منابع و انرژي بصورت زير است. (شكيبايي 1378)
‏الف) منابع پايان‌پذير
‏منابع مولد انرژي
‏ زغال سنگ
‏ سوخت‌هاي فسيلي نفت‌خام
‏ گاز طبيعي
‏منابع غيرمولد انرژي
‏ سنگ آهن
‏ منابع معدني سنگ مس
‏ اورانيوم
‏ب) منابع تجديدپذير
‏ ‏ ‏ ‏ ‏انرژي خورشيد
‏ ‏ ‏ ‏ ‏ انرژي باد
‏منابع تجديدپذير انرژي ‏ انرژي امواج دريا
‏ ‏ ‏ ‏ ‏انرژي زمين ‏گرمايي
‏ ‏ ‏ ‏ ‏انرژي بيوماس
‏ ‏ ‏ ‏ جنگل‌ها‏ ‏ ‏ ‏
‏دریاچه‏ها
‏منابع طبيعي ‏ ‏ مراتع
‏2-2 منابع اوليه انرژي و حامل‌هاي انرژي‏
‏انرژي به دو صورت قابل تحليل و بررسي است. شكل اول آن، منابع اوليه انرژي نام دارد. اين منابع هنوز تحت عمليات و فرآوري و تبديل قرار نگرفته است. شكل دوم آن به حامل‌هاي انرژي نام‌گذاري مي‌شود. منابع اوليه انرژي اغلب منشا خورشيدي دارند. اين منابع به چهار بخش سوخت‌هاي فسيلي، انرژي‌هاي نو، انرژي هسته‌اي و برق آبي تقسيم مي‌شوند.
‏سوخت‌هاي فسيلي شامل ذغال‌سنگ، گاز طبيعي و نفت‌خام است. انرژي‌هاي نو شامل انرژي خورشيدي، انرژي باد، انرژي امواج دريا، انرژي بيوماس، انرژي زمين ‏گرمايي، انرژي جذرومد است. انرژي هسته‌اي متكي به منابع اورانيوم است كه با به‌هم‏زدن نظم ذرات درون اتم انرژي آن آزاد